Lees hieronder het tweede deel van het interview dat Paul Harland Prijs organisator Martijn Lindeboom half augustus 2013 hield met internationaal topauteur Neil Gaiman. Op deze website verschijnen in totaal drie schrijfgerelateerde stukken uit het interview, het complete interview verschijnt in tijdschrift Holland SF. Deel drie volgt aanstaand weekend.
Deel 1: algemeen advies aan schrijvers
Deel 2: over genre en vertalingen (deze aflevering)
Deel 3: over vertelstem en wat een verhaal nodig heeft
Dit tweede deel gaat over Neil Gaimans opvattingen over genre en hij geeft een mooi voorbeeld van de problemen die je kunt hebben bij vertalingen.
Deel 2
Genre
ML: “In het boek stelt de ik figuur zich de vraag of wat hem overkomt echt is. ‘Is it true?’. Ook in de Nederlandse introductie geeft u aan dat u dit een realistische roman vindt, dat dit is hoe een kind de wereld kan zien. Bedoelt u daarmee dat de lezer dit boek niet als een genre, sff verhaal moet beschouwen, maar als algemene literatuur?”
NG: “Ik vind eigenlijk dat vragen over genre verbazingwekkend irrelevant zijn. Ik bedoel, de recensie in de London Times zei dat als ik een Zuid Amerikaan zou zijn, dan was het magisch realisme. In mijn hoofd, als we het dan toch moeten typeren, is het een boek dat in de sciencefiction traditie past, niet in de fantasy. Voor mij zijn de Hempstocks aan Clarks Law: ‘sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic.’ Alles in Ocean is erg precies beschreven, het is ook sciencefiction vanuit het oogpunt van een zevenjarige jongen. Maar goed: alle fictie is fantasy, tenzij het waargebeurd is. Het punt is: als je personen gaat bedenken, een huis dat er eerder niet was, dan is het feitelijk al fantasy.”
ML: “Dus fantasy is het zelfde als fictie?”
NG: “Voor mij wel! Weet je, op elk moment dat je schrijft, speel je voor god. Je kunt fantasy op heel kleine schaal creëren en zelfs zeggen dat er niets in het verhaal gebeurt wat afwijkt van de natuurwetten in de wereld, zoals ik ze beschrijf. Maar jouw begrip van de wereld en dat van de persoon naast je, is misschien wel totaal verschillend.”
Vertalingen
NG: “Mijn Nederlandse uitgever heeft andere uitgevers afgetroefd door de vertaling van Ocean nu al klaar te hebben.
ML: “Het is een prachtige editie geworden, De oceaan aan het einde van het pad, met een speciale introductie, hardcover en een prachtige vormgeving.”
NG: “Zo mooi! Ik vind dat ze iets erg slims hebben gedaan, namelijk dat ze de lezers in Nederland een reden hebben gegeven om de vertaalde editie te kopen, omdat hij feitelijk mooier is dan de Engelse editie. Daarom heb ik ook een aparte introductie geschreven en zijn er prachtige platen uit de Engelstalige speciale editie in verwerkt. Als ik Nederlands kon lezen, dan zou ik deze editie nemen.”
ML: “Hoe voelt het om uw eigen werk in vertaling te zien?”
NG: “Er is iets heel bijzonders aan buitenlandse edities… Dat is dat ik ze nooit zelf zal lezen. Ik moet mijn vertrouwen geven, vertrouwen dat het goed gedaan wordt. Met het Nederlands is er in elk geval een verwantschap met de Engels-dramatische familie van talen, waar er zich geen problemen voordoen met vertalingen, zoals bijvoorbeeld wel in Italië. De vertalers daar hadden allerlei vragen over dingen die ik in het Engels kan doen, maar die zij in het Italiaans niet konden verwerken. Ze zeiden bijvoorbeeld: ‘OK, je opent met een begrafenis, maar we weten niet wiens begrafenis het is. In het Italiaans, als we over de overleden persoon spreken, moeten we de mannelijke of vrouwelijke vorm gebruiken. Dus ik moet weten of het de moeder of vader is die overleden is. Maar dan geef je iets bloot wat je misschien niet wilt, dus hoe komen we daaromheen?’ Dat vond ik enorm interessant, want in het Engels of Nederlands kun je spreken over ‘the departed’ of ‘de overledene’ en we hoeven niet in te gaan op het geslacht.”
***
Uiteindelijk kwam ik er ook niet via deze omweg achter of de overledene was… Maar dat is ook één van de charmes van het boek: er blijft veel verborgen.
Het laatste deel van dit interview (de PHPrelevante stukken) verschijnt aanstaand weekend. Neil Gaiman heeft een paar erg interessante observaties over vertelstem en hoe je die kunt toepassen. Hij geeft zelfs aan dat vertelstem soms belangrijker is om van te voren te bepalen dan wat er zal gaan gebeuren in je verhaal.
Het interview ging over meer dan alleen schrijven en dan vooral over Neil Gaimans nieuwe boek The Ocean at the End of the Lane (vertaald en prachtig uitgegeven door uitgeverij Meulenhoff Boekerij als De oceaan aan het einde van het pad). Dat leverde mooie inzichten in het boek en de auteur op. Dus lees het totale interview in de volgende editie van Holland SF, die waarschijnlijk in december verschijnt (als je nog geen abonnement hebt, kun je dat dus nu nog op tijd regelen!).
Trackbacks/Pingbacks